3e in de 40-dagentijd – Project ‘Stilte & Eenvoud’

Het lijkt wel of de lezing uit Lucas 13 nu geschreven is. Die gaat over hoe wij omgaan met de tijd. Jezus laat ons zien dat onze ángsten om te leven ons vaak zo in beslag nemen, dat het goede léven aan ons voorbijgaat. Op zeker moment vragen we ons dan af: is dit het nou?
Is dit wat mijn leven is? We gaan maar meteen naar de Bijbeltekst. Lucas 13

Inderdaad: het lijkt wel 2019. Pilatus doodt Galileërs bij de uitoefening van hun godsdienst.
En wanneer de toren van Siloam instort, komen 18 onschuldige mensen om. Het is het gesprek van de dag, net zoals bij ons deze week de orkaan in Zuidelijk-Afrika, de aanslag in de moskee in Nieuw-Zeeland en de schietpartij in Utrecht. Ook Jezus praat erover mee.
Gelukkig maar, want een verhelderende visie kunnen we wel gebruíken.
Jezus wijst op drie dingen.

Ten eerste laat hij ons zien wat wij doen als er iets ergs gebeurt. Dan proberen wij het meteen te verklaren. Als iemand ziek wordt bijvoorbeeld, bedenk je, dat hij altijd wel heel veel heeft gedronken. Als je het kunt verklaren kun je het begrijpen. Dan is het logisch en rechtvaardig. Dat willen we graag, zegt Jezus, want dan kunnen we opgelucht ademhalen.
Gelukkig. Het ligt aan hem. Ík doe zulke dingen niet, dus ik hoef niet báng te zijn, dat het míj overkomt. Je duwt dus je eigen angst weg. Het lijkt dan alsof je je leven weer onder controle hebt. Maar, zegt Jezus: je hebt je leven niet onder controle. Wreedheden, rampen, ongeluk, ziekte. Ze gebeuren. Ze zeggen helemaal niets over die ander. Ze treffen iedereen. Ook jou. Zomaar. Onverwacht.

Ten tweede laat Jezus ons zien: beter dan je leven te laten overheersen door je angsten, kun je je angsten onder ogen zien, en jezelf afvragen: wat doe ík met die korte tijd die ík heb? Als jou iets overkomt…….kun jij dan zeggen: ik heb gelééfd, het heeft zín gehad, of heb je dan spijt, dat je je leven verloren hebt laten gaan? Wie gelooft roept niet God ter verantwoording, maar die wordt zelf ter verantwoording geroepen.

Leven met de realiteit van ons kwetsbare leven, je angst onder ogen zien – dat kun je
en dat is het derde dat Jezus zegt – omdat God een God is van liefde en genade.’ Hij vergeldt ons niet naar onze ongerechtigheden, maar Hij heeft onze schuld uitgewist’. (Psalm 103)
Daarmee zijn we in het hart van de Bijbel. Dat is de wijngaardenier, die de ónvruchtbare vijgenboom, tóch nog een kans geeft. Nog een keer spit hij de grond om, nog een keer geeft hij hem mést. In het klimaat van liefde en warmte, dat God schept, krijg je – ondanks al je fouten en tekortkomingen – steeds weer opnieuw de kans om te groeien en een vruchtbaar leven te leiden. Over die God spreekt ook Paulus in zijn brief aan de Romeinen. Over die God gaat het in Exodus 6. Hij heeft het lijden gezien van het volk Israël toen het gevangen was in Egypte. ‘Ik ben de Heer’, zei Hij, ‘ik zal u bevrijden’. Dat zingen we straks ook in lied 887,
‘Ik ben uw God’, zegt Hij, ‘Ik ben het die u helen zal’.

De Bijbellezing gaat dus over hoe wij omgaan met de tijd. Daarmee zitten we midden in ons project ‘Stilte en Eenvoud’. Ook wij laten ons leven beheersen door onze angsten.
Bedenk maar eens wat scholieren allemaal moeten doen om ‘erbij te horen’,
en hoe wij als volwassenen onder druk staan, onder-drukt worden dus. Of je nu een baas hebt, die jou als vrachtwagenchauffeur dwingt om in korte tijd zo’n grote afstand af te leggen, dat je je niet kunt houden aan de voorgeschreven rusttijden en snelheidslimieten,
of dat je eigen baas bent en jezelf die druk oplegt – we zitten allemaal gevangen. Nooit ben je klaar met je lijstje van alles wat je moet doen. Als je denkt, dat je klaar bent, moet je nog je belastingformulier invullen, je oma bezoeken, voor je gezondheid wat bewegen of voor je vorming wat lezen. De filosoof Hartmut Rosa zegt: in de 19e eeuw begon onze grote haast.
De 21ste eeuw dwingt ons tot een tempo, dat bijna niet meer vol te houden is.
We zijn zo druk bezig met het uitvoeren van alle rollen die we hebben, dat we niet meer weten wie we zelf zijn. We zijn niet alleen het contact met onszelf kwijtgeraakt, maar ook het contact met de wereld. We leven achter schermen en we verplaatsen ons in private motorhuisjes.
Het is allang geen individueel probleem meer, en we kunnen het dus ook niet individueel oplossen. Dat proberen we wel door een tijdje het klooster of de natuur in te gaan, maar dát is niét het goede leven.
Het goede leven vind je als je wordt geraakt, wordt aangeraakt: als je je lijf voelt, en van dat van een ander, als je gezien wordt en als je de ander aankijkt, als je spreekt en als je luistert, als je met je voeten in de modder staat. Dat contact wordt ook hersteld als je figuurlijk wordt geraakt. Dan weet je weer: dit gaat over mij, de wereld heeft mij wat te zéggen.
Zo geraakt worden, dat kan door kunst, en in de natuur, maar in de eerste plaats gebeurt dat in de godsdienst. Er is iemand die je ziet, die naar je luistert, je doet ertoe, je leven heeft betekenis, niet alleen voor God, maar ook voor de andere gelovigen. Dat geeft je de moed om je eigen leven te leven. Het kapitalisme houdt ons voor dat we steeds harder moeten werken. Het gelóóf geeft ons vertrouwen en lef om te gaan leven. Waarom moet de economie nog verder groeien? Juist nu er zoveel banen verdwijnen, hebben we de kans om het werk beter te verdelen. Juist nu er zoveel welvaart is, hebben we de kans om inkomens zo te verdelen, dat iedereen van zijn inkomen kan leven. Juist nu hebben we de kans om al die rollen die ons onder druk zetten los te laten.

Ik moest denken aan de film ‘As it is in heaven’. Daarin staat de beroemde dirigent, Daniël Dareus onder drúk. Zijn agenda is voor acht jaar volgeboekt. Dan krijgt hij een hartaanval.
De artsen kunnen niets meer voor hem doen. Hij laat alles los. Hij stopt met werken en keert terug naar de plek waar hij is opgegroeid, een afgelegen dorpje in het noorden van Scandinavië. Daar probeert hij dicht bij zichzelf te blijven en zijn angsten het hoofd te bieden. Hij wordt dirigent van het kerkkoortje. Ook de mensen in dat koortje zijn gevangenen van hun angsten. Ze doen ‘wat nu eenmaal zo hoort’, wat de rollen die ze hebben, van hen vragen. Maar: als één iemand, in dit geval de dirigent, begínt te leven, dan komt er blijkbaar iets op gang! Een koorlid die al zijn hele leven ‘dikkerd’ wordt genoemd.
pikt het niet langer. Een zwakbegaafde jongen, die overal buiten wordt gehouden, eist zijn plaats op. De vrouw van de dominee die nooit seks heeft met haar man, omdat hij denkt dat dat zondig is, gaat haar man tegenspreken. Een vrouw die wordt mishandeld, laat dat niet meer gebeuren. Zij geeft haar man aan. We kijken naar een fragment uit die film.
Het koor geeft een uitvoering en de vrouw die wordt mishandeld zingt dít lied.
Lied uit: As it is in heaven.

Vanaf nu is mijn leven van mij
Ik heb maar zo’n korte tijd op arde
En mijn verlangen heeft me hier gebracht
Alles wat mij ontbrak
En alles wat ik vergaarde
En toch is het de weg die ik verkoos
Mijn vertrouwen was eindeloos
Dat mij een klein stukje toonde
Van de hemel die ik nooit vond
Ik wil voelen dat ik leef
Al mijn dagen lang
Ik wil leven zoals ik wil
Ik wil voelen dat ik leef
In de wetenschap dat ik goed genoeg was.
Ik ben nooit mijzelf verloren
Het sliep alleen in me
Misschien had ik nooit een keuze
Behalve dan de wil om te leven
Het enige dat ik wil is gelukkig worden
Zijn wie ik ben
En sterk en vrij zijn
De dag uit de nacht zien opkomen
Ik ben hier
En mijn leven is alleen van mij
En de hemel waarvan ik overtuigd was
Bleek ergens daar te zijn
Ik wil voelen
Dat ik m’n leven geleefd heb
Zoals ik wil.

Verandering gaat gepaard met moeite en verdriet, maar doordat ze eerlijk en moedig gaan leven, vallen de muren die ze om zich heen hadden opgetrokken weg, en komen ze dichtbij elkaar te staan.

Het leven kent geen zekerheden. Morgen kan alles anders zijn. Juist daarom roept Jezus ons op: laat niet je angsten je leven beheersen, maar zie je angsten onder ogen, en ga leven, eerlijk en moedig. Dat kan, want je wordt gedragen door de liefde van God.

Mijn droom van kerkzijn, is dat wij, als gemeenschap van Jezus Christus, onze Heer, ook zó’n sfeer scheppen, dat iedereen zichzelf kan zijn, kan groeien en vrucht kan dragen.
Het zou kunnen dat anderen dan heel graag met ons mee gaan doen.

Amen

Zondag Oculi
Exodus 6 vers 2-8, Rom 5 vers 1-11 en Lucas 13 vers 1-9